Ακόμα κι αυτοί που έχουν μια μακρά εμπειρία στον χώρο του πετρελαίου, έχουν κυριολεκτικά χάσει την πυξίδα που χρησιμοποιούσαν τόσα χρόνια. Κανείς δεν τολμά πλέον να κάνει πρόβλεψη για το πώς θα κυμανθεί η τιμή του αργού πετρελαίου. Και φυσικά, κανείς δεν τολμά να μιλήσει για τα διυλισμένα προϊόντα πετρελαίου (πχ. αμόλυβδη, ντίζελ). Ειδικά γι’αυτά, όπως έχω εξηγήσει αναλυτικά σε συνεντεύξεις μου, οι τιμές έχουν αυτονομηθεί σε απίστευτο βαθμό σε σχέση με τις τιμές του αργού πετρελαίου. Και ζούμε την δεύτερη φορά μέσα σε μια διετία, που οι οικονομολόγοι έχουν παραιτηθεί από τις προσπάθειες να “χτίσουν” προβλεπτικά μοντέλα. Έχει ξανασυμβεί πέρυσι το φθινόπωρο. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Πόσες φορές έχετε ακούσει το … «η εβδομάδα που έρχεται είναι η πιο κρίσιμη»;
Από την έναρξη της Πανδημίας του Covid-19, η πιο πολυχρησιμοποιημένη φράση, ήταν μία : «η εβδομάδα που έρχεται είναι η πιο κρίσιμη»! Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει αυτή την περίφημη φράση από τα χείλη όλων των δημοσιογράφων-παρουσιαστών σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη; Η φράση αυτή λοιπόν, χρησιμοποιήθηκε ξανά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία! «Κάθε εβδομάδα ήταν κρίσιμη»! Και φυσικά η ίδια φράση χρησιμοποιείται για την Ενεργειακή κρίση κάθε φορά που ανεβαίνουν οι τιμές. Ξέρετε τι είναι αυτό που συνδέει την φράση «η επόμενη εβδομάδα είναι κρίσιμη» με την Πανδημία, την Ουκρανία και την Οικονομία; Δύο πράγματα: ΠΡΩΤΟΝ η παντελής απουσία σχεδίου αντιμετώπισης και ΔΕΥΤΕΡΟ η διαχείριση τους, από ανθρώπους άσχετους με την λειτουργία της Αγοράς πετρελαίου.
Φυσικά το να παρουσιάζεται κάθε φορά η κατάσταση ως κρίσιμη, βολεύει αφάνταστα τις κυβερνήσεις, οι οποίες πρέπει να αποδεικνύουν διαρκώς στους ψηφοφόρους τους, ότι κάνουν σπουδαία δουλειά αλλά τα πράγματα είναι δύσκολα και πρέπει να κάνουμε υπομονή. Ο ιστορικός του μέλλοντος έχει να ρίξει πολύ γέλιο (ίσως και κλάμα) όταν θα σκαλίζει τους λόγους που πιστεύαμε ότι οι εβδομάδες ήταν πιο … κρίσιμες από τις προηγούμενες μιας και ουσιαστικά δεν θα βρίσκει πουθενά, κάποιο σχέδιο απεμπλοκής από τις κρίσεις.
Ας επικεντρωθούμε όμως σήμερα στο ζήτημα της τιμής του πετρελαίου
Κλείνουμε φέτος τρία χρόνια, κατά την διάρκεια των οποίων έχω δημοσιεύσει πάνω από 40 προβλέψεις (forecasts) που αφορούσαν γενικούς δείκτες, δείκτες τιμών, κλαδικούς δείκτες κ.α.. Πρέπει να παραδεχτώ ότι η εκλαΐκευση της γλώσσας που χρησιμοποιούμε στα οικονομετρικά μοντέλα, είναι πιο δύσκολη δουλειά, από την ίδια την κατασκευή προβλεπτικών οικονομετρικών μοντέλων. Στα χρόνια αυτά συνέβησαν πρωτοφανείς καταστάσεις. Όμως ουδέποτε χρησιμοποίησα έστω και μία φορά την φράση «αυτή η εβδομάδα είναι η πιο κρίσιμη»! Γιατί όλα αυτά που συνέβησαν καθώς και όλα αυτά που πρόκειται να συμβούν, θα μπορούσαμε να τα είχαμε αποφύγει. Υπήρχαν λύσεις για όλα. Δεν θα μπω σήμερα στην συζήτηση γιατί δεν υιοθετήθηκαν οι ενδεδειγμένες λύσεις και ποιος φταίει για όλο αυτό. Και θα σταθώ σε κάτι άλλο που αφορά στην εξέλιξη των τιμών μιας και έχω δεχτεί καταιγισμό ερωτήσεων για το θέμα αυτό.
Οποιος σας πει αυτή την περίοδο ότι μπορεί να κάνει πρόβλεψη τιμής στο πετρέλαιο, δεν σας λέει αλήθεια. Δεν υπάρχει άνθρωπος ή μηχανή τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) αυτόν τον καιρό που να μπορεί να χτίσει ένα ασφαλές προβλεπτικό βραχυπρόθεσμο ή μεσοπρόθεσμο μοντέλο για τον δείκτη Brent και WTI. Όσοι με διαβάζουν τα τελευταία χρόνια, θυμούνται σίγουρα, ότι έχω προχωρήσει δεκάδες φορές σε αντίστοιχες προβλέψεις τιμών σε πετρέλαιο, φυσικό αέριο και καύσιμα σε όλη την διάρκεια της κρίσης και της Πανδημίας. Εκτός από μία περίοδο (πριν από ένα περίπου χρόνο), όταν επικρατούσαν ανάλογες (όχι ίδιες) συνθήκες.
Το ερώτημα έρχεται σε μένα από διαφορετικές πλευρές. Τόσο από φίλους που χρησιμοποιούν πετρέλαιο θέρμανσης όσο και από συνεργάτες μου στις Αγορές οι οποίοι ανησυχούν σφοδρά για την πορεία των τιμών του αργού. Γι’ αυτό θέλησα λοιπόν να σας επισημάνω την άσχημη αλήθεια και μάλιστα δημόσια. Ξεχάστε τις προβλέψεις μέχρι την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου φέτος. Και μην λαμβάνετε υπόψη κάποιους οι οποίοι πετάνε σενάρια περί πτώσης ή ανόδου των τιμών. Και εξηγούμαι:
Τι φταίει;
H τεκμαρτή μεταβλητότητα των τιμών δεν έχει προηγούμενο. Οι τιμές επηρεάζονται άγρια από γεγονότα, τα οποία παλιότερα δεν θα μπορούσαν να ρίξουν ούτε ένα σεντ την τιμή του αργού πετρελαίου.
Το ειδικό βάρος των μεταβλητών που επηρέαζαν την πορεία των τιμών, έχει αλλάξει ενώ έχουν κάνει την εμφάνισή τους νέες μεταβλητές οι οποίες δεν υπήρχαν. Για παράδειγμα, ο φόβος για ένα σκληρό lockdown στην Κίνα μπορεί να έχει μεγαλύτερο ειδικό βάρος για παράδειγμα από την παύση παραγωγής πετρελαίου σε μια χώρα όπως η Λιβύη. Μπορώ να σας αναφέρω δυο ντουζίνες από τέτοιους συσχετισμούς.
Τα πολεμικά ασφάλιστρα κινδύνου (war premiums) έχουν απορροφηθεί από την Αγορά. Εδώ και ένα χρόνο περίπου, η τελική τιμή του βαρελιού, ήταν αυξημένη κατά 10 ως και 18 δολάρια λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Τα war premiums λοιπόν έχουν σχεδόν εξαφανιστεί από την τελική τιμή του βαρελιού. Οι επενδυτές πιστεύουν ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα επεκταθεί. Όμως, τα αντανακλαστικά των επενδυτών είναι σε εγρήγορση και εκτοξεύεται ο φόβος ότι μπορεί να ξεσπάσει ένα νέο μέτωπο σε κάποιο άλλο σημείο του πλανήτη. Γι’ αυτό η παραμικρή “πολεμική” είδηση, επηρεάζει δραματικά την τιμή εκείνη την στιγμή. Ενώ στο παρελθόν ούτε καν την ακουμπούσε.
Όλα τα παραπάνω, διογκώνουν τον αστάθμητο παράγοντα (U) στις εξισώσεις που χτίζονται προκειμένου να δημιουργηθούν μοντέλα πρόβλεψης τιμών. Και το ποσοστό ασφάλειας (δεξιά και αριστερά) της καμπύλης της εξίσωσης πέφτει πάρα πολύ χαμηλά με αποτέλεσμα να μην «δουλεύει» κανένα προβλεπτικό μοντέλο αυτόν τον καιρό.
Γιατί όμως λέω ότι η κατάσταση θα αποκατασταθεί μετά το πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου;
Γιατί όλο αυτό το διάστημα, θα ληφθούν πραγματικά κρίσιμες αποφάσεις. Αποφάσεις που δεν έχουν σχέση με την λειτουργία της οικονομίας και της αγοράς ενέργειας. Δεν θα είναι δηλαδή αποφάσεις που θα βασίζονται σε καθαρά οικονομικά κριτήρια αλλά θα είναι καθαρόαιμες πολιτικές αποφάσεις που σκοπό θα έχουν την επικράτηση της μίας ή της άλλης πλευράς, στον πόλεμο των τιμών ενέργειας.
Κι εδώ αξίζει να καταγράψουμε, ποια θα είναι αυτά τα γεγονότα που θα κρίνουν την πορεία του πετρελαίου;
- To πρώτο είναι τι θα αποφασίσει η Κίνα για την πολιτική της για μηδενικό Covid. Αν θα συνεχίσει θα ενταθούν οι αντιδράσεις των πολιτών. Ότι κι αν αποφασίσει όμως το ΚΚΚ θα έχει αντίστοιχη επίδραση είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω στις τιμές. Ξέρει αλήθεια κανείς τι θα αποφασίσει ο Πρόεδρος Ξι; Άρα, αυτή η σοβαρή μεταβλητή δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς το παρόν σε μοντέλα πρόβλεψης.
- Στις 4 Δεκεμβρίου, συνεδριάζει ο ΟΠΕΚ+ . Θυμάστε το σχετικό Alert για το άρθρο της WSJ και το αποκαλυπτικό δημοσίευμα στο adalis.gr. Πώς μια φήμη επηρέασε δραματικά την τιμή προς τα κάτω και κατόπιν προς τα πάνω. Όπως αντίστοιχα η προηγούμενη περικοπή 2εκ. βαρελιών που στην πραγματικότητα ήταν μόνο 500 χιλιάδες. Έτσι και σήμερα, κανείς δεν γνωρίζει τι θα κάνει ο ΟΠΕΚ την ήμερα αυτή. Θα αυξήσει την παραγωγή του με αποτέλεσμα να μειωθεί η τιμή του βαρελιού; Η θα μειώσει κι άλλο την παραγωγή και θα αυξήσει τις τιμές; Δεν υπάρχει κάποια απόφαση και κανείς δεν γνωρίζει τι θα συμβεί την ημέρα εκείνη. Για τον απλό λόγο ότι διεξάγονται διαβουλεύσεις. Ούτε καν ο ίδιος ο Μπιν Σαλμάν δεν γνωρίζει σήμερα τι θα προτείνει στις 4 Δεκεμβρίου.
- Βλέπετε την επόμενη μέρα (5 Δεκεμβρίου), έχει προγραμματιστεί, να ξεκινήσει η επιβολή εμπάργκο της ΕΕ-G7 στις εισαγωγές αργού πετρελαίου από την Ρωσία. Εάν χαθεί τμήμα των ρωσικών εξαγωγών, αντιλαμβάνεστε τι θα γίνει στις τιμές. Αλλά στην αγορά, κανείς δεν είναι ακόμη σίγουρος ότι το εμπάργκο θα επιβληθεί. Ή αν επιβληθεί, μήπως θα είναι ένα χαλαρό εμπάργκο και καθαρά τυπικό; Και πόσες χώρες θα το υποστηρίξουν με σκληρές κατευθύνσεις στα τελωνεία τους; Μήπως αντίθετα έχει εξευρεθεί κάποια μέση λύση την οποία δεν γνωρίζουμε ακόμα μιας και δεν έχει συμφωνηθεί-τυποποιηθεί;
- Θα μπει ανώτατο όριο στις τιμές ρωσικού πετρελαίου; Και πόσο θα είναι αυτό; Πάνω ή κάτω από την τιμή που πουλά η Ρωσία το βαρέλι; Ενώ η τιμή αυτή είναι πολύ κρίσιμη, εν τούτοις κανείς δεν μπορεί να ξέρει ποια θα είναι τελικά.
- Θα συνεχίσει η Δύση να αγοράζει διυλισμένα προϊόντα πετρελαίου από την Κίνα; Με απλά λόγια, θα συνεχίζει η Δύση να αγοράζει πολύ πιο ακριβά ντίζελ και αμόλυβδη από κινεζικά διυλιστήρια τα οποία προμηθεύονται αργό πετρέλαιο από την Ρωσία;
- Θα υπάρξουν πολιτικές πιέσεις στην για μεταβολή της ισορροπίας στην χρήση πετρελαίου και φυσικού αερίου;
- Θα ισχύσει η κύρωση που προβλέπει η 6η δέσμη μέτρων κατά της Ρωσίας, σύμφωνα με την οποία οι ασφαλιστικοί οργανισμοί θα απαγορεύεται να ασφαλίζουν πλοία που μεταφέρουν ρωσικά προϊόντα;
- Η FED και η ΕΚΤ θα συνεχίσουν τις παρεμβάσεις στα επιτόκια με σκοπό να τιθασεύσουν τον ενεργειακό πληθωρισμό;
- Σε περίπτωση όξυνσης των πιέσεων κατά της Ρωσίας, ο Πούτιν είναι πιθανό να προβεί σε παύση ΟΛΩΝ των εξαγωγών ρωσικών προϊόντων προς την ΕΕ μέσα στον χειμώνα;
- Αυτό που ονομάζουμε «σκοτεινός στόλος» μπορεί να δημιουργήσει ένα νέο πλέγμα εμπορικών συναλλαγών μεταξύ τιμωρημένων χωρών (sanctions), όπως Ιράν-Βενεζουέλα-Ρωσία;
- Και φυσικά, το μεγάλο ερώτημα: Πόσο βαρύς θα είναι ο φετινός χειμώνας; Πόσα κύματα κακοκαιρίας θα υπάρξουν;
Είναι μόνο αυτές οι μεταβλητές;
Αυτά μπορεί να φαίνονται απλά ως 11 σημαντικά ερωτήματα αλλά στην ουσία πρόκειται για μεταβλητές που διαμορφώνουν τις τελικές τιμές του αργού στις Αγορές. Και χρησιμοποιούνται από τους οικονομέτρες προκειμένου να καταρτιστούν μοντέλα πρόβλεψης (forecasting). Φυσικά οι 11 αυτές «μεταβλητές» δεν είναι οι μόνες που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος στα μοντέλα του. Ανεξάρτητα λοιπόν με ποιες χτίζει τα μοντέλα του ο καθένας, όλα αυτά που σας ανέφερα, δεν αποτελούν κινήσεις που προέρχονται από τον πυρήνα της Αγοράς αλλά πρόκειται για αποφάσεις με πολιτικό στόχο οι οποίες είναι αδύνατο να μετατραπούν σε μεταβλητές μέσα σε μια εξίσωση. Πολύ απλά διότι οι κύριοι παίκτες πολιτικολογούν, και στην παρούσα φάση συν-δι-α-λε-γο-νται!
Κι εξισώσεις που χαράσσονται με γνώμονα την πολιτική επιβίωση του κάθε παίκτη ή της κάθε χώρας ή της κάθε Πολυεθνικής, δεν μπορεί να χτιστούν. Είναι λοιπόν μια σπάνια ιστορικά στιγμή, που η οικονομετρία δεν μπορεί να «μετρήσει». Η επιστήμη αυτή δεν μπορεί να υπολογίσει τι έχει κάθε μικρός ή μεγάλος Ρασπούτιν μέσα στο μυαλό του και πως θα διαχειριστεί την επιβίωσή του.
Πότε θα γίνει εφικτή η ανάκτηση της δυνατότητας υπολογισμού;
Όταν σταματήσουν να “χαράσσουν πολιτική” οι μυστικές υπηρεσίες των παικτών! Γιατί αυτό συμβαίνει αν δεν το έχετε καταλάβει. Οτι απόρρητη και απροσδιόριστη πολιτική κι αν υπάρχει, θα πάψει να είναι κρυφή, στις 4 και 5 Δεκεμβρίου, όπου ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ αυτές τις δύο μέρες, οι παίκτες θα δείξουν τις διαθέσεις τους. Και φυσικά θα φανεί διάπλατα πού κατέληξαν οι διαπραγματεύσεις. Οι κινήσεις της FED, της EKT θα δείξουν τι έχει συμφωνηθεί και αντίστοιχα οι κινήσεις του ΟΠΕΚ, της Ρωσίας και φυσικά των Κινέζων θα φανούν ευθύς αμέσως.
Οπότε μετά τις 5 Δεκεμβρίου, θα καταστεί και πάλι εφικτή, η δυνατότητα “χτισίματος” μοντέλων πρόβλεψης στην τιμή του πετρελαίου. Μέχρι τότε, όποιος σας πει ότι θα αυξηθούν ή θα μειωθούν οι τιμές πετρελαίου, δεν το λέει κατόπιν επιστημονικής έρευνας και οικονομετρικής τεκμηρίωσης. Κατά πάσα πιθανότητα έχει ρίξει … κορώνα-γράμματα!
Αντί υστερόγραφου:
Όπως διαπιστώσατε, πουθενά στο άρθρο δεν χρησιμοποίησα τις λέξεις Προσφορά και Ζήτηση. Διότι αυτό που συμβαίνει τον τελευταίο καιρό δεν έχει απολύτως καμία σχέση με τους κανόνες της Αγοράς και τις θεμελιώδεις αξίες της οικονομικής επιστήμης. Ούτε καν με τις πραγματικές ανάγκες παραγωγών και καταναλωτών. Γι αυτό απέφυγα επιμελώς να χρησιμοποιήσω αυτές τις δύο λέξεις.
